Phân tích GIS là quá trình sử dụng các công cụ và chức năng của Hệ thống Thông tin Địa lý (GIS) để tìm hiểu, khám phá và rút ra những thông tin hữu ích từ dữ liệu địa lý. Điều này liên quan đến việc áp dụng các phương pháp phân tích khác nhau để hiểu các dữ liệu không gian và thuộc tính, mối quan hệ và dự đoán xu hướng trong dữ liệu.
Phân tích GIS bao gồm một loạt các nhiệm vụ và kỹ thuật, bao gồm:
- Truy vấn không gian (Spatial Queries): Thực hiện truy vấn để truy xuất các đặc điểm hoặc dữ liệu cụ thể trong một khu vực địa lý xác định.
Ví dụ: tìm những tòa nhà cách cao tốc dưới 1 dặm [1] - Xử lý không gian (Geoprocessing): Sử dụng các phép toán không gian như tạo vùng an toàn (buffering), chồng chéo (overlaying), giao nhau (intersecting) và hợp nhất (merging) để thay đổi và kết hợp các bộ dữ liệu địa lý. Điều này giúp tạo ra các bộ dữ liệu mới hoặc trích xuất thông tin có ý nghĩa.
Các phép xử lý không gian trong ArcGIS - Phân tích không gian (Spatial Analysis): Tiến hành các phép toán thống kê và phân tích trên dữ liệu địa lý để xác định các mẫu và mối quan hệ. Ví dụ bao gồm phân tích điểm nóng, phân cụm, phân tích mật độ và nội suy.
Bản đồ nhiệt độ được nội suy từ các Trạm thời tiết Nam Phi [2] - Phân tích mạng lưới (Network Analysis): Phân tích các mạng lưới như đường giao thông hoặc mạng lưới tiện ích để xác định các tuyến đường tối ưu, tính toán thời gian di chuyển, xác định khu vực dịch vụ và giải quyết các vấn đề liên quan đến vị trí.
Tìm đường ngắn nhất giữa các bệnh viện ở thành phố San Francisco [3] - Kỹ thuật địa thống kê (Geostatistics): Áp dụng các kỹ thuật thống kê để phân tích các bộ dữ liệu không gian, bao gồm các phương pháp nội suy (ví dụ như kriging) để ước lượng giá trị tại các vị trí chưa đo và hồi quy không gian để mô hình hóa mối quan hệ giữa các biến.
Bản đồ dự đoán về mức độ ô nhiễm đất phóng xạ ở đất nước Belarus sau vụ tai nạn nhà máy điện hạt nhân Chernobyl [4] - Phân tích viễn thám (Remote Sensing Analysis): Sử dụng hình ảnh vệ tinh hoặc máy bay không người lái để trích xuất thông tin về bề mặt đất, sử dụng đất, sức khỏe thực vật và các yếu tố môi trường khác.
Ảnh viễn thám kết hợp với dữ liệu GIS [5] - Hệ thống hỗ trợ quyết định (Decision Support Systems): Sử dụng phân tích GIS để hỗ trợ quá trình ra quyết định bằng cách tích hợp dữ liệu không gian, mô hình và các công cụ trực quan.
Hệ thống hỗ trợ quyết định không gian để ứng phó thảm họa ở Myanmar [6]
Phân tích GIS đóng vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực như quy hoạch đô thị, quản lý môi trường, khai thác tài nguyên thiên nhiên, quy hoạch giao thông, ứng phó khẩn cấp, phân tích thị trường và y tế công cộng. Bằng cách khám phá và diễn giải dữ liệu địa lý, phân tích GIS giúp thu thập thông tin, hiểu các mẫu, đưa ra quyết định có căn cứ và giải quyết các vấn đề không gian phức tạp.
Nguồn:
[1] https://gistbok.ucgis.org/bok-topics/spatial-queries
[2] https://docs.qgis.org/2.18/en/docs/gentle_gis_introduction/spatial_analysis_interpolation.html
[5] https://www.indstate.edu/cas/ees/research/gis-remote-sensing-labs
[6] https://www.terra.gr/en/spatial-decision-support-systems/
